Czyste powietrze ma znaczenie

W województwie mazowieckim spada liczba zgonów i hospitalizacji spowodowanych złą jakością powietrza. To jeden z efektów podjętej 7 lat temu przez sejmik Mazowsza uchwały antysmogowej.

Corocznie około 6 tys. Mazowszan umiera przedwcześnie z powodu złej jakości powietrza. Przez 5 lat daje to liczbę 30 tys. osób, czyli mniej więcej tyle, ilu jest mieszkańców Nowego Dworu Mazowieckiego lub Mławy. Główna przyczyna smogu jest niezmiennie ta sama – emisja pyłów i gazów z domowych pieców grzewczych i z transportu. Właśnie dlatego, w listopadzie 2017 r., Samorząd Województwa Mazowieckiego przyjął uchwałę antysmogową. Wprowadziła one liczne zakazy związane z ogrzewaniem domów i mieszkań paliwami stałymi. Nakazała także wymianę nieekologicznych kotłów, które do ogrzewania wykorzystują paliwa stałe, głównie węgiel i biomasę. Czy to rozwiązanie przyniosło już efekty? Na Mazowszu zdecydowanie tak!

Głęboko ludzki wymiar

Badacze Europejskiego Centrum Czystego Powietrza (ECAC) przeprowadzili analizę, wykorzystując metodologię oceny wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie populacji, stosowaną przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). W latach 2018-2022 badaniem objęto mieszkańców trzech województw: mazowieckiego, śląskiego oraz małopolskiego. Obliczenia wykazały, że w tym pierwszym w ciągu pięciu lat liczba zgonów i hospitalizacji spowodowanych złą jakością powietrza spadła o 12 tys. przypadków (6723 zgonów i 5615 hospitalizacji mniej). Najwięcej zgonów udało się uniknąć w Warszawie — 2 382 przypadków. Łukasz Adamkiewicz, prezes Fundacji ECAC przypomina, że problem nadal istnieje i wiele jeszcze pozostało do poprawy. Badacze podkreślają, że dopóki Polska nie osiągnie nowych standardów czystości powietrza, jego obecny stan będzie nadal skutkował przedwczesnymi zgonami.

— Poprawa jakości powietrza to poprawa zdrowia, a mijająca kadencja samorządowa to sukces antysmogowy. Wyzwanie na najbliższe lata to dojście do nowych poziomów zaktualizowanej dyrektywy powietrznej uchwalonej przez Parlament Europejski, które może skutkować uniknięciem kolejnych 2700 zgonów rocznie — zapewnia Adamkiewicz.

Z ekodoradcami

Jak zaznacza Adam Struzik, marszałek województwa mazowieckiego (klub TD PSL-PL2050), dane te pokazują, jak ważne jest dalsze edukowanie społeczeństwa w zakresie ekologii i kontynuowanie wymiany tzw. kopciuchów. Szacuje się, że w województwie mazowieckim jest ich ponad 600 tys., z czego 350 tys. użytkowana jest niezgodnie z przepisami. Czas na ich wymianę minął z końcem 2022 roku.

— Projekt „Mazowsze bez smogu” polega na utworzeniu w województwie sieci ekspertów–ekodoradców. Będą oni w sposób bezpośredni pomagać mieszkańcom w wyborze najbardziej korzystnego rozwiązania energetycznego, ale także zostaną wyposażeni w profesjonalny sprzęt do kontroli pieców i palenisk. Szczególną opieką mają być otoczeni mieszkańcy zagrożeni lub dotknięci ubóstwem energetycznym. Do projektu przystąpiło 98 gmin z naszego regionu. Jego całkowita wartość to 170 mln zł, 132 mln zł pochodzi ze środków unijnych. Jestem przekonany, że dzięki tym pieniądzom uda się znacznie poprawić jakość powietrza w tych gminach – zapowiada marszałek.

Pomoc na pokrewnych polach

Poza nowym programem „Mazowsze bez smogu” samorząd województwa z powodzeniem walczy o poprawę jakości powietrza na wielu pokrewnych polach. W ramach programu „Mazowsze dla czystego powietrza” gminy mogą otrzymać wsparcie finansowe na poprawę jakości powietrza, zgodnie z uchwałami antysmogowymi i Programem Ochrony Powietrza (POP). W tym roku pomoc o wartości ponad 10,2 mln zł trafi do 113 gmin. Dotychczas samorząd województwa na realizację ponad 900 projektów (edukacyjnych czy związanych z poprawą mikroklimatu) przeznaczył przeszło 72 mln zł.

Z kolei w ramach programu „Mazowsze dla czystego ciepła 2024” władze regionu przeznaczyły 5 mln zł na wymianę węglowych źródeł ciepła, a także na rekompensaty w związku ze zwiększonymi kosztami eksploatacji źródeł niskoemisyjnych po ich instalacji. Chodzi nie tylko o wymianę pieców, lecz także instalację pomp ciepła, paneli fotowoltaicznych czy przeprowadzenie termomodernizacji. Dofinansowanie z programu otrzymało w tym roku 18 gmin.

Samorząd Mazowsza realizuje także program „Mazowsze dla klimatu”, którego celem jest przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. Dzięki niemu możliwa jest realizacja proekologicznych inwestycji, jak np. nasadzenia drzew i krzewów czy zastosowanie energooszczędnego oświetlenia zewnętrznego. Na ten cel samorząd województwa przeznaczył w tym roku blisko 17,5 mln zł, które pozwolą na zrealizowanie 136 projektów.

— Nasze dotychczasowe trzy programy wsparcia przynoszą wymierne rezultaty w poprawie jakości powietrza i stanu zdrowia mieszkańców naszego regionu. Pamiętajmy, że oddychanie powietrzem, w którym stężenie pyłu PM 2,5 jest przekroczone, skraca życie o ponad 2 lata — zauważa Marcin Podgórski, dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami, Emisji i Pozwoleń Zintegrowanych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie.

Samorząd Mazowsza w najbliższych latach przeznaczy 200 mln zł na poprawę jakości powietrza. Od czerwca działa program „Mazowsze bez smogu", który otrzymał blisko 132 mln zł z programu Fundusze Europejskie dla Mazowsza.