Regiony w centrum kształtowania polityki europejskiej

Przedstawiciele regionów zapoznali się z planami polskiej prezydencji, która rozpocznie się w styczniu 2025 r. Obchodzono również 30-lecie utworzenia KR – organu doradczego UE, który reprezentuje samorządy lokalne i regionalne z całej Europy. W otwarciu sesji plenarnej i debacie na temat kształtowania przyszłości Europy wzięły udział m.in.: przewodnicząca Parlamentu Europejskiego Roberta Metsola oraz przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen.

– Europa zaczyna się tam gdzie są ludzie, lokalnie. Mamy wspólną misję powiązać obywateli z instytucjami unijnymi. Ludzie oczekują rozwiązania ich problemów i łagodzenia trudności – podkreśliła Roberta Metsola, przewodnicząca Parlamentu Europejskiego.

Europejski Komitet Regionów

KR powstał jako zgromadzenie polityczne. Powierzono mu reprezentowanie różnorodności europejskich gmin i regionów w procesie decyzyjnym UE, doradzanie instytucjom europejskim w sprawie przepisów mających wpływ na władze lokalne i regionalne. Pierwsza sesja plenarna odbyła się w 1994 r.

Marszałek Adam Struzik podkreślił, że Komitet Regionów jest traktatową realizacją polityki solidarności i pomocniczości. – To ważna instytucja, ale trzeba nadać jej jeszcze większego znaczenia. Musimy pracować tak, aby mieć większy wpływ na tworzenie strategii i programów. Prawodawstwo unijne powinno odpowiadać naszym lokalnym społecznościom – zaznaczył.

Rezolucja z okazji 30. rocznicy utworzenia KR

Patrząc w przyszłość, członkowie KR przyjęli rezolucję, zachęcającą do ambitnych reform UE. W dokumencie podkreślono pierwszoplanową rolę, jaką władze lokalne i regionalne oraz KR odgrywały w ostatnich dziesięcioleciach i będą odgrywać w przyszłości w procesie rozszerzenia UE. Przypomniano też o cennym wkładzie KR w opracowanie i propagowanie zasad aktywnej pomocniczości oraz wielopoziomowego sprawowania rządów, które mają zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania i demokracji UE.

 „ (…)Obrona demokratycznych wartości UE jest jej podstawowym priorytetem i przyczyni się do sprostania wyzwaniom społecznym. Ma on również na celu zachowanie spójności społeczeństw europejskich, które stoją w obliczu rosnącego rozdrobnienia, zmian demograficznych, przemian systemowych i polikryzysów, przy jednoczesnym promowaniu podejścia „myśl globalnie, działaj lokalnie” – czytamy m.in. w dokumencie.

Odnowiona polityka spójności po 2027 r.

Członkowie KR przyjęli opinię, w której postuluje się silną i zreformowaną politykę spójności po 2027 r. – dostępną dla wszystkich regionów, która będzie głównym narzędziem inwestycyjnym UE. Jej celem będzie osiągnięcie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej w perspektywie długoterminowej, a także zapewnienie sprawiedliwej transformacji. Podkreślono, że zasadą przewodnią polityki spójności musi być nadal model zarządzania wielopoziomowego sprawowania rządów, zasada partnerstwa i podejście ukierunkowane na konkretne miejsce. Polityka spójności powinna funkcjonować w obrębie jednolitych ram strategicznych, określać główny zakres i cele na okres po 2027 r. Członkowie KR postulują dalsze uproszczenie programowania i wdrażania polityki spójności z myślą o beneficjentach, instytucjach zarządzających i audytowych. W celu zapewnienia stosowania zasady „nie szkodzić spójności” inne kierunki polityki unijnej i krajowej powinny przyczyniać się do zmniejszenia nierówności ekonomicznych, społecznych i terytorialnych w UE. Powinny zostać zreformowane, co gwarantowałoby spójność i komplementarność różnych obszarów polityki UE.

Przyszłość Europejskiej współpracy terytorialnej (EWT) po 2027 r.

EWT ma zasadnicze znaczenie dla wzmocnienia rozwoju i spójności w Europie. Przyczynia się do spójności terytorialnej i długoterminowego rozwoju społeczno-gospodarczego regionów UE. Jest głównym instrumentem integracji i solidarności europejskiej. Członkowie KR postulowali nad zwiększeniem jej środków w przyszłym budżecie do co najmniej 8 % całkowitej kwoty finansowania spójności. Postuluje się większą elastyczność i umożliwienie przesuwania środków między programami. Zarządzanie programami współpracy musi pozostać w rękach szczebla regionalnego i lokalnego.