Muzeum w Gostyninie

To najnowszy projekt, który ma wzbogacić ofertę wystawienniczą Muzeum Mazowieckiego w Płocku. Realnego kształtu nabrał w grudniu 2020 r., gdy Samorząd Województwa Mazowieckiego zakupił od prywatnego właściciela zabytkowy budynek dawnych jatek miejskich przy ul. Floriańskiej 23 w Gostyninie. W konferencji, podczas której omówiono plany związane z gostynińskim muzeum, wzięli udział m.in. marszałek Adam Struzik oraz dyrektor Muzeum Mazowieckiego w Płocku Leonard Sobieraj.

– Właśnie w tym miejscu utworzymy muzeum poświęcone Ziemi Gostynińskiej – powiedział marszałek Adam Struzik. – Będzie ono oddziałem Muzeum Mazowieckiego w Płocku. Ponad dwa lata temu, dzięki środkom Sejmiku Województwa Mazowieckiego kupiliśmy te wyjątkowe przestrzenie. Jesteśmy przekonani, że nowe muzeum będzie nie tylko uczyć o historii miasta i mieszkańców, ale też inspirować i integrować całą społeczność. Projekt utworzenia instytucji jest już bardzo zaawansowany. Wierzymy, że już w 2025 r. będziemy mogli spotkać się w jej wnętrzach.

Zabytkowe jatki najlepszą lokalizacją

Obecnie jatki są jednym z najcenniejszych obiektów zabytkowych w Gostyninie, a przy tym – interesującym przykładem dwudziestowiecznej architektury municypalnej na Mazowszu. Urządzenie w nim placówki muzealnej jest koncepcją w pełni uzasadnioną. Jej realizacja z jednej strony przyczyni się do ożywienia życia kulturalnego w niewielkim mieście, jakim jest Gostynin, z drugiej zaś – uratuje przed zniszczeniem zabytkowy budynek.

Gostynińskie jatki, zwane też „kramami”, „arkadami” lub „gostynińskimi sukiennicami”, powstały w latach 20. XX w. z inicjatywy burmistrza Gostynina Michała Żylińskiego. Jest to obiekt murowany z cegły, wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta (40 m długości, 7,5 m szerokości). Wzdłuż obu dłuższych ścian znajdują się arkadowe podcienia, wsparte na jedenastu toskańskich kolumnach i narożnych filarach o skośnych ścianach. Powierzchnia zabudowy, łącznie z podcieniami, wynosi 320 m², powierzchnia użytkowa parteru – ok. 250 m². Na poddaszu, uwzględniając ograniczenia spowodowane dwuspadowym dachem, będzie można wykorzystać powierzchnię ok. 150 m². Całkowita powierzchnia działki to 1440 m².

Stała ekspozycja w budynku jatek miejskich będzie poświęcona dziejom Gostynina i historycznej ziemi gostynińskiej. Wyraźną cezurą jest wielki pożar miasta w 1809 r., który strawił prawie całą jego zabudowę drewnianą, w tym ratusz z przechowywanymi w nim księgami miejskimi i dokumentami. Dawne miasto przestało istnieć, a wraz z nim – kultura materialna mieszkańców oraz utrwalone na piśmie świadectwa przeszłości.

Co zobaczymy w nowym muzeum?

Obecnie, w odniesieniu do wieków średnich i nowożytności (do XVIII w.), muzeum dysponuje zabytkami archeologicznymi ze wzgórza zamkowego oraz dokument lokacyjny Siemowita IV z 1382 r., najstarsze plany Gostynina z czasów rządów pruskich. Dopiero z dwóch ostatnich stuleci pochodzi znaczna ilość interesującego nas materiału historycznego i ekspozycyjnego. A zatem, narracja historyczna Muzeum Ziemi Gostynińskiej dotyczyć będzie w głównej mierze XIX i XX w. – będą to takie zagadnienia jak:

• ziemianie Ziemi Gostynińskiej i ich siedziby;
• udział społeczeństwa Ziemi Gostynińskiej w walce o wolną Polskę (Insurekcja Kościuszkowska, powstania narodowe w XIX w., I wojna światowa, wojna z bolszewikami w 1920 r.);
• mniejszości etniczne i religijne do 1945 roku (powstanie osiedla tkaczy w Gostyninie, kościół ewangelicki, koloniści niemieccy i ich relacje z Polakami, ludność żydowska w życiu politycznym, gospodarczym i kulturalnym dawnego Gostynina, społeczność rosyjska w czasie zaborów);
• rozwój Gostynina w okresie międzywojennym (samorząd Gostynina i jego osiągnięcia, znaczące inwestycje budowlane: szpital miejski, nowa szkoła, nowy kościół parafialny, stadion, jatki miejskie, szpital psychiatryczny w Zalesiu, sanatorium przeciwgruźlicze w Kruku, połączenie kolejowe z Kutnem, przejawy życia kulturalnego i umysłowego);
• II wojna światowa (getto żydowskie, egzekucje, w tym Akcja T4);
• Ziemia Gostynińska w latach 1945-1989;
• Gostynin w III RP.

Stała ekspozycja będzie najważniejszym, merytorycznie i objętościowo, elementem Muzeum Ziemi Gostynińskiej. Znajdzie się też miejsce na salę wystaw czasowych, bibliotekę, pomieszczenia edukacyjne i biurowe, salę wielofunkcyjną (konferencyjną), sklepik, magazyn zbiorów. Ponadto dziedziniec muzeum zostanie przeznaczony na imprezy plenerowe.