Mazowsze serce Polski nr 4

02/05/2022 14:56, aktualizacja: 05/05/2022 08:46 | Zamieścił: Agnieszka Bogucka, Autor: Agnieszka Bogucka (KM)

Warto być przyzwoitym

Zawsze w ruchu, zawsze w działaniu. Swoim życiorysem Władysław Bartoszewski mógłby ob-dzielić kilka osób. Dla wielu pokoleń Polaków był niepodważalnym autorytetem moralnym.

Władysław Bartoszewski był osobowością niezwykłą: humanista, historyk, publicysta, dziennikarz, pisarz, wykładowca, dyplomata i polityk.

Tatuaż na przedramieniu

„Młody Władek Bartoszewski na początku wojny pracował w przychodni Polskiego Czerwonego Krzyża. Robił za woźnego, gońca i sprzątacza. 19 września 1940 r. na Żoliborzu Niemcy urządzili łapankę. Zgarnęli Władka z ulicy. Pierwszy Niemiec zajrzał w dokumenty, machnął ręką i kazał wsiąść do budy, do następnej selekcji. Drugi nie uznał legitymacji potwierdzającej zatrudnienie w PCK. Stwierdził, że Władek jest bezrobotny (arbeitloss) i wysłał go do Auschwitz. Dostał numer: 4427. Wtedy – w czasie, gdy Władek był w obozie, (…) nie było jeszcze komór gazowych. Ale był głód i praca ponad siły. Dziesiątki ofiar śmiertelnych dziennie w kilkutysięcznym obozie. Wyciągnęli go. Polski Czerwony Krzyż poprosił o pomoc Niemiecki Czerwony Krzyż, a ten Międzynarodowy Genewski Czerwony Krzyż. Wyszedł z obozu 8 kwietnia 1941 roku” .

Zastanawiał się, jak dobrze wykorzystać swoje ocalenie, jak spłacić dług wobec losu. Zaczął dzielić się wiedzą o tym, czym tak naprawdę jest Auschwitz i w którą stronę ten plan zmierza. Swoją relację z pobytu w obozie przekazał do Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej. W 1942 r. był jednym ze współzałożycieli, działającej przy Delegaturze Rządu RP na Kraj, Rady Pomocy Żydom „Żegota”, będącej jedyną państwową instytucją pomagającą Żydom w okupowanej Europie.

Ludowiec na całe życie

W lutym 1946 r. rozpoczął pracę w redakcji „Gazety Ludowej”, organu prasowego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Wkrótce wstąpił w szeregi PSL, które było w tym czasie jedynym liczącym się ugrupowaniem opozycyjnym wobec władz komunistycznych. W 1946 r. został aresztowany razem z kolegami z wydziału prasowego PSL. – Odbyłem tam 6 i pół roku stażu – wspominał półżartem. – W 1947 r. oficer na Mokotowie zaproponował mi, abym potępił Mikołajczyka i Korbońskiego, bo uciekli. „Ubolewam, ale nie znam akt, dokumentacji, nie czytam prasy, siedzę w piwnicy. Nic nie wiem” powiedziałem. I siedziałem dalej .

Aresztowany dwukrotnie pod fałszywym zarzutem szpiegostwa, spędził łącznie 7 lat w więzieniach PRL, aż wydanym w roku 1955 orzeczeniem sąd uznał go za skazanego niesłusznie. W latach 70. i 80. XX w. działał w opozycji antykomunistycznej. W wolnej Polsce był senatorem i ministrem spraw zagranicznych.

Pamiątki dla pokoleń

Władysław Bartoszewski przekazał wiele książek i cennych zbiorów z okresu II wojny światowej, w tym prasy powstańczej, Bibliotece na Koszykowej (jednostce organizacyjnej Samorządu Województwa Mazowieckiego). Dzięki temu udało się stworzyć jedną z większych w kraju kolekcję tych wydawnictw. „Na Profesora zawsze można było liczyć: zarówno w sprawie rozbudowy siedziby Biblioteki, jak i uzupełniania zbiorów czy organizacji wydarzeń kulturalnych. Od lat związany ze środowiskiem bibliotekarskim i bibliofilskim szczególnym uczuciem darzył Bibliotekę na Koszykowej – ulubioną bibliotekę warszawską – jak określił ją w niedawno wydanej książce” .