Woda dla Polski

Polska jest zaliczana do krajów ubogich w zasoby wodne, a zagrożenie kryzysem wodnym wzrasta wraz z postępującymi zmianami klimatu. Coraz częściej obserwowane ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak fale upałów, obfite opady deszczu czy długotrwałe susze, to największe wyzwania cywilizacyjne z jakimi przyszło nam się zmierzyć.

Uczestnicy kongresu – samorządowcy, naukowcy – szukali odpowiedzi na najważniejsze pytania związane z gospodarką wodną: czy grożą nam kary za łamanie unijnej dyrektywy ściekowej i czy posiadamy odpowiednie mechanizmy oraz rozwiązania prawne pozwalające zapewnić bezpieczeństwo wodne Polakom, mieszkającym w różnych krainach geograficznych Polski.

Dyskusje odbywały się podczas 4 paneli tematycznych o zasobach wodnych w Polsce. Poruszano kwestie: jak spowolnić spływ wody opadowej do Bałtyku? W jaki sposób zwielokrotnić zużycie wód komunalnych, użytkowych, przemysłowych? Czy grożą nam kary za łamanie unijnej dyrektywy ściekowej? Jakie zmiany w prawie powinny być wprowadzone, by udostępnić wodę dla celów rolniczych?

Co wiemy o zasobach wodnych w Polsce?

Latem ubiegłego roku już prawie 100 gmin w całej Polsce zaapelowało do swoich mieszkańców o oszczędzanie wody. W tym roku już w maju włodarze 13 gmin apelują do mieszkańców, by oszczędzali wodę, a w niektórych miejscach samorządowcy wręcz zakazują m.in. podlewania domowych ogrodów. Na liście znalazły się miejscowości m.in. z województw: mazowieckiego, pomorskiego, wielkopolskiego czy Dolnego Śląska. Apel wystosowały też m.in. władze gminy Góra Kalwaria. Niektórzy samorządowcy, jak np. gmina Józefów, wprowadzili także „zakazy wykorzystywania wody do celów innych niż celów socjalno-bytowe”.

Występująca od kilku lat i przedłużająca się susza meteorologiczna powoduje obniżanie się poziomu zwierciadła wody w studniach zaopatrujących wodociągi, w wyniku czego, nie tylko rolnicy, ale także indywidualni odbiorcy doświadczają ograniczeń w dostępie do wody. Taka sytuacja wystąpiła na przykład w gminie Góra Kalwaria, dlatego władze gminy wystosowały specjalny apel do mieszkańców o oszczędzanie wody.

– Mając świadomość wagi problemu, samorząd Mazowsza angażuje się w działania mające pomóc w walce ze skutkami zmian klimatu – powiedział marszałek Adam Struzik. – Przykładem takiego działania jest przedsięwzięcie polegające na finansowym wsparciu lokalnych samorządów w zakresie zakupu i montażu stacji meteorologicznych, pracujących w Systemie Monitoringu Suszy Rolniczej obsługiwanym przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach.

Nie sposób mówić o ochronie wód bez poruszenia kwestii zobowiązań Polski wynikających z Dyrektywy ściekowej, zgodnie z którą samorządy mają wyposażyć zarówno aglomeracje miejskie, jak i zamieszkane w odpowiednim stopniu gminy wiejskie w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków. Inwestycje te z pewnością przyczynią się do ograniczenia zrzutów niedostatecznie oczyszczanych ścieków i ich niekorzystnego wpływu na stan środowiska wodnego. Jednakże póki co pojawiają się problemy w realizacji tych zobowiązań, czego konsekwencją mogą być dotkliwe kary finansowe nałożone na nasz kraj przez UE.

– Prawo UE, takie jak dyrektywa dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych, ma na celu ochronę zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego, dlatego jego pełne wdrożenie przez państwa członkowskie ma zasadnicze znaczenie – podkreśla KE.

Niebezpieczne regulacje prawne

– Za odprowadzanie i oczyszczanie ścieków odpowiadają samorządy i ich priorytetem powinno być wypełnienie obowiązków płynących z dyrektywy ściekowej – stwierdził resort infrastruktury po ogłoszeniu decyzji Komisji Europejskiej.

29 grudnia 2021 r. Minister Infrastruktury skierował do uzgodnień, konsultacji i opiniowania projekt nowelizacji ustawy – Prawo wodne, która problem ma rozwiązać. Projekt nakłada na samorządy nowe obowiązki i inwestycje, które wielu przypadkach mogą okazać się niewykonalne. Do tego straszy samorządy karami.

Samorządy potrzebują wsparcia

Zapewnienie infrastruktury niezbędnej do przyjęcia i oczyszczenia ścieków dowożonych wymaga poniesienia dużych kosztów na inwestycję, które często przekraczają możliwości finansowe gminy.