Ideę rady, a także zagadnienia związane z równością kobiet i mężczyzn omawiały podczas dzisiejszego briefingu prasowego członkinie zarządu województwa mazowieckiego Janina Ewa Orzełowska i Elżbieta Lanc, kierowniczka Delegatury Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Siedlcach Alicja Cichoń, burmistrzyni Garwolina Marzena Świeczak, zastępczyni burmistrza Węgrowa Halina Ulińska i wójt Stanisławowa Kinga Sosińska.

Na Mazowszu mieszka ponad 2,8 mln kobiet, co stanowi 52,2 proc. wszystkich mieszkańców naszego regionu! Najwięcej jest pań w wieku 35-39 lat, a średni wiek Mazowszanek to 42,9 lat. Kobiety dominują nad mężczyznami nie tylko liczebnie. Panie są też lepiej wykształcone – 35,6 proc. z nich ukończyło studia wyższe. Jak te statystyki przekładają się na działalność pań w samorządach?

Coraz więcej kobiet w sejmiku Mazowsza

W obecnej kadencji Sejmiku Województwa Mazowieckiego na 51 mandatów 19 sprawują kobiety. Ponadto dwie radne, Elżbieta Lanc i Janina Ewa Orzełowska, wchodzą w skład pięcioosobowego zarządu województwa mazowieckiego.

Członkini zarządu województwa mazowieckiego Janina Ewa Orzełowska zwraca uwagę na ogromny wpływ kobiet w rozwój województwa mazowieckiego. – Samorząd na każdym szczeblu potrzebuje kobiet. Jesteśmy doskonale zorganizowane, przedsiębiorcze, wykształcone, mamy kwalifikacje i cenne doświadczenie zawodowe, nie boimy się wyzwań. Coraz więcej pań angażuje się w politykę i kształtuje życie swoich lokalnych społeczności. Nie byłoby sukcesu Mazowsza, gdyby nie przedsiębiorcze, silne i wrażliwe na problemy społeczne kobiety.

W pierwszej kadencji sejmiku (1998–2002) paniom przypadło zaledwie 12 z 80 mandatów. W kolejnych latach, kiedy sejmik województwa mazowieckiego liczył 51 radnych, ta liczba sukcesywnie rosła: w drugiej kadencji pań było 14, a w obecnej szóstej kadencji w sejmiku zasiada 19 kobiet.

Jak zaznacza członkini zarządu województwa mazowieckiego Elżbieta Lanc, przybywa kobiet zajmujących najwyższe stanowiska w miastach, gminach i powiatach. – Mazowszanki codziennie udowadniają, że nie są słabą płcią. Realizują się w różnych dziedzinach życia i pokazują, że praca w samorządach jest dla nich źródłem dużej satysfakcji. Panie w samorządach są obecne, widoczne, a przede wszystkim skuteczne. 

Mazowiecka Rada ds. Równości                                                               

Jak wynika z badania IBRIS przeprowadzonego dla Stowarzyszenia Kobiety w Centrum, co czwarta Polka uważa, że włodarze polskich gmin i miast nie uwzględniają potrzeb kobiet w zarządzaniu samorządem[1]. Dlatego Dorota Zmarzlak, wójt gminy Izabelin i członkini Zarządu Związku Gmin Wiejskich, zainicjowała powstanie pierwszej w Polsce Mazowieckiej Rady ds. Równości. Jej zadaniem mogłyby być nie tylko diagnoza sytuacji kobiet w województwie mazowieckim, analiza polityki pod kątem praw kobiet i kluczowych dla nich kwestii, edukacja mieszkańców na temat równości płci, ale także zwiększenie ich reprezentacji w gremiach decyzyjnych w województwie mazowieckim. 

Mamy coraz więcej kobiet w samorządach, i to bardzo dobry znak, ale wciąż jest nas zbyt mało, zwłaszcza na najbardziej odpowiedzialnych stanowiskach. A żeby wspólnoty lokalne i wspólnota państwowa odpowiadały na potrzeby wszystkich, w zarządzaniu potrzebne jest spojrzenie i męskie, i żeńskie. Tylko pracując razem, stworzymy świat odpowiadający na współczesne wyzwania i gotowy na nadchodzące kryzysy. Dziś, kiedy w naszym województwie powstaje pierwsza w Polsce rada ds. równości, chcę im powiedzieć – to wy decydujecie o tym, jaka będzie samorządowa Polska, jakie będzie lokalne społeczeństwo, musicie tylko głośno to powiedzieć.

Gmina Izabelin, której przewodzi Dorota Zmarzlak, charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem feminizacji. W 15-osobowej radzie gminy większość stanowią kobiety. To także panie pełnią funkcje wójta, sekretarza i skarbnika gminy, a na siedem sołectw na terenie gminy jest aż pięć zarządzanych przez panie. W gminie działa także Izabelińska Rada Kobiet.

Mazowsze na 8. miejscu

W samorządzie województwa mazowieckiego wskaźnik feminizacji, czyli udział pań zarówno w organach przedstawicielskich, jak i wykonawczych, jest na poziomie zaledwie 18,4 proc. Ten wskaźnik daje nam 8. miejsce w rankingu ogólnopolskim. Najbardziej sfeminizowanym mazowieckim powiatem jest powiat łosicki, który w zestawieniu zajął 2. miejsce ze wskaźnikiem 64 proc.! W zestawieniu znalazł się również powiat płoński, który zajął 6. lokatę. Wskaźnik feminizacji wynosi tam 56,8 proc. Natomiast najwyższym wskaźnikiem feminizacji w gronie miast mogą pochwalić się Ząbki (14. miejsce – 76,2 proc.), Wołomin i Kobyłka (ex aequo 15. miejsce – 73,8 proc.).

Wójt Stanisławowa Kinga Sosińska podkreśla, że jej gmina również może pochwalić się wysokim wskaźnikiem feminizacji. – W gminie Stanisławów obecnie mieszka 6819 osób, z czego 3445 to kobiety. Na 29 sołtysów mamy 16 sołtysek, a w Radzie Gminy Stanisławów zasiada 6 kobiet i 9 mężczyzn. Co ciekawe, prezesem OSP Stanisławów też jest kobieta! W urzędzie gminy na 44 pracowników aż 32 to kobiety. Funkcję wójta gminy pełnię ja, czyli kwestia zachwiania parytetów w naszej okolicy nie wchodzi w grę. Odnosząc się jednak do sąsiednich gmin, powiatu i województwa uważam, że jak najbardziej należy wykorzystywać i wspierać zaangażowanie kobiet na każdym szczeblu ich działalności.

Na przestrzeni lat liczba kobiet w samorządach lokalnych rosła. W 2010 roku zaledwie 26 kobiet pełniło funkcję wójta, burmistrza i prezydenta. Od tamtej pory tendencja jest wzrostowa i pań piastujących te stanowiska przybywa. W 2011 r. było ich 27, natomiast od 2014 r. ich liczba nie spada poniżej 30, a w 2020 r. w fotelach wójtów, burmistrzów i prezydentów zasiadało już 40 pań. Ta tendencja utrzymuje się do dziś (najnowsze statystyku GUS-u dotyczą 2022 r. – wtedy pań w samorządach lokalnych wciąż było 40)[2].

Na to, że kobiet wciąż jest za mało w lokalnej polityce, zwraca uwagę Alicja Cichoń, kierowniczka siedleckiej delegatury Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie i radna powiatu mińskiego. – Kobiety chcą współtworzyć samorząd. Mają większą świadomość swojej sprawczości i wartości. W naszym społeczeństwie wciąż pokutuje przekonanie, że mężczyźni najlepiej sprawdzają się na stanowiskach kierowniczych czy w wypełnianiu mandatu radnego. Czas to zmienić. Na szczęście mamy w polskim samorządzie przykłady świetniej aktywności kobiet, ich kreatywności, umiejętności łączenia i współpracy czy uważności na problemy najsłabszych.

Halina Ulińska, zastępczyni burmistrza Węgrowa, podkreśla, że kobiety mają wszelkie predyspozycje, by spełniać się w polityce, także tej lokalnej. – Sukces w działalności samorządowej można odnieść, spełniając kilka warunków. Ważna jest kompetencja, doskonałe przygotowanie merytoryczne, pracowitość i okazywanie szacunku ludziom. Kobiety Osiąga się to, jeżeli jest się dobrze zorganizowaną, pewną siebie kobietą, znajdującą czas na dbanie o siebie, rodzinę, odważnie krocząc w przyszłość.

Podobnego zdania jest burmistrzyni Garwolina Marzena Świeczak, która zwraca też uwagę na to, że pań decydujących o rozwoju lokalnych społeczności powinno być więcej. – Kobiety są pomysłowe, ambitne i zaangażowane. Chcą uczestniczyć w rozwoju swoich gmin, miast, powiatów czy województw. W samorządzie są potrzebne kobiety wrażliwe na problemy społeczne.

Co drugi sołtys to sołtyska!

Statystyki pokazują, że najwięcej kobiet sprawuje wysokie stanowiska na terenach wiejskich. W rankingu najbardziej sfeminizowanych gmin wiejskich prym wiodą dwie gminy z Mazowsza: Garbatka-Letnisko i Michałowice, które zostały sklasyfikowane ex aequo na 3. miejscu ze wskaźnikiem feminizacji na poziomie 83,3 proc. Oznacza to, że panie dominują tam zarówno w organach przedstawicielskich, np. radach gmin, jak i wykonawczych, czyli na stanowiskach wójtów. Co ciekawe, na 7297 sołtysów aż 3309 to kobiety. To oznacza, że niemal co drugi sołtys to sołtyska!

Aktywność kobiet na Mazowszu

W kwestii przedsiębiorczości przewaga jest po stronie mężczyzn. Spośród 2,6 mln osób pracujących 1,2 mln to kobiety, co stanowi 47,2 proc. ogółu. 160 tys. kobiet jest pracodawczyniami lub pracuje na własny rachunek – to 32,4 proc. ogólnej liczby. Z czego pracodawczyniami jest 29 tys. kobiet i stanowią one 32,6 proc. ogółu pracodawców.

Mazowsze dba o rozwój kobiet

Samorząd województwa mazowieckiego podejmuje wiele działań, których celem jest ułatwianie kobietom aktywności, ale również dbanie o nie. Na Mazowszu prężnie działają organizacje zrzeszające mieszkanki miast i obszarów wiejskich. Są to zarówno koła gospodyń wiejskich, organizacje pozarządowe, jak i lokalne grupy. Pielęgnują one regionalne tradycje i kulturę, aktywizują mieszkańców, edukują i rozwijają potencjał swoich miejscowości.

Z myślą o kobietach samorząd realizuje program „Mazowsze dla kół gospodyń wiejskich”. Do przedstawicielek społeczności wiejskiej jest adresowany konkurs „Najaktywniejsza Liderka Wiejska w województwie mazowieckim”, a w konkursie Mazowiecka Lady D. są nagradzane kobiety z niepełnosprawnościami i działające na rzecz osób z niepełnosprawnościami, których postawa może być wzorem do naśladowania.

Aby umożliwić kobietom powrót do pracy, samorząd województwa dofinansowuje budowę i remonty przedszkoli i żłobków. To niejedyna forma wsparcia ze strony władz regionu. Radni województwa systematycznie przekazują środki z budżetu na modernizacje oddziałów ginekologiczno-położniczych w swoich placówkach, aby zapewnić kobietom przyjazne i komfortowe warunki w szpitalach.

W trosce o zdrowie pań powstał autorski program wsparcia „Mazowsze dla zdrowia kobiety”. Samorząd województwa mazowieckiego wspiera w ten sposób ochronę zdrowia i profilaktykę chorób najczęściej występujących u kobiet, a także promocję zdrowia i edukację zdrowotną. W tym roku program został rozszerzony o profilaktykę zdrowia mężczyzn i zmienił nazwę na „Mazowsze dla zdrowia”. Mieszkanki regionu mogą również liczyć na pomoc w ramach programu wykrywania raka piersi na wczesnym etapie czy leczenia niepłodności z wykorzystaniem metody in vitro.

[1] Źródło: https://kobietywcentrum.org.pl/wp-content/uploads/2022/04/IBRiS_Czy-miasto-jest-kobieta.pdf

[2] Źródło: Bank Danych Lokalnych, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start

Marta Milewska
Rzecznik Prasowy
Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego,
tel. 22 59 07 602, kom. 510 591 974,
e-mail: rzecznik@mazovia.pl