Na terenie województwa mazowieckiego działa obecnie dwanaście dziennych domów pobytu (DDP) dla osób cierpiących z powodu zespołu otępiennego. Teraz dzięki wsparciu z budżetu Mazowsza powstaną kolejne trzy – w tym DDP w Grębiszewie pod Mińskiem Mazowieckim, który prowadzony będzie przez Fundację „Opieka Plus”. Na dotację w tym roku czekają jeszcze dwie placówki: z powiatu sierpeckiego i ciechanowskiego.

– Opieka długoterminowa nad osobami przewlekle chorymi lub starszymi jest jedną z najważniejszych potrzeb wyrażonych przez mieszkańców Mazowsza. Takiego wsparcia nie potrzebują jedynie chorzy, ale i ich rodziny. Jednym z naszych priorytetów jest tworzenie kolejnych dziennych domów pobytu, w których osoby w początkowej fazie chorób otępiennych mogą liczyć na działania aktywizujące i specjalistyczną pomoc – np. logopedyczną i terapeutyczną. Właśnie takie miejsca jak dzienne domy pobytu dają nadzieję na poprawę komfortu ich życia, ale też życia ich najbliższych

– tłumaczyła Elżbieta Lanc, członek zarządu województwa mazowieckiego.

Od początku tworzenia sieci na Dzienne Domy Pobytu dla osób z chorobą Alzheimera sejmik przekazał 48,9 mln zł. W tym roku na utworzenie trzech nowych miejsc – dodatkowe ponad 9,5 mln zł z budżetu Mazowsza. Fundacja „Opieka Plus” otrzymała 3,2 mln zł dofinansowania. Obejmie ono działania prowadzone przez najbliższe trzy lata – 2024-2026.

– Nasze priorytety są jasno sformułowane. Mocno postawiliśmy na edukację opiekunów tych osób, doradztwo, wsparcie psychologiczne, by mogli z jednej strony lepiej rozumieć zjawisko, jakim podlega ich bliski, a z drugiej – by umieli korzystać z chwili wytchnienia, jaką daje im czas, gdy osoba chora korzysta z zajęć w dziennym domu pobytu

– zaznacza Aleksander Kornatowski, dyrektor Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej.

W DDP z terapii będzie mogło korzystać do 15 osób. Podopieczni będą mogli spędzać tam czas pięć dni w tygodniu, codziennie po osiem godzin. Wśród zajęć będą m.in. terapia zajęciowa, treningi umiejętności społecznych, treningi umiejętności codziennych, rehabilitacja, terapia ruchem dostosowana do kondycji tych osób, dietetyk czy psycholog. Posiłki – niekiedy przygotowywane wspólnie – będą tworzone zgodnie z odpowiednio dobraną dietą.

Na wsparcie będą mogli liczyć również członkowie rodzin osób dotkniętych chorobą otępienną – m.in. na poradnictwo psychologiczne, edukację na temat metod radzenia sobie ze stresem, opiekę wytchnieniową czy organizację samopomocowych grup wsparcia. 

Liczby rosną

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), w 2030 roku będzie 65 milionów chorych na Alzheimera, a w 2050 już 115 milionów. W Polsce już dziś żyje ok. 600 tysięcy osób z chorobami otępiennymi, które dotykają przede wszystkim ludzi starszych. Do tego dochodzi spory procent osób bez postawionej diagnozy. To ogromna liczba, a trzeba pamiętać, że choroba ma wpływ przynajmniej na tyle samo osób, które pełnią funkcję opiekunów chorych. Szacuje się, że do 2050 roku liczba chorych potroi się i wyniesie prawie milion.

Wraz ze starzeniem się społeczeństwa rośnie potrzeba zapewnienia systemu diagnozowania chorób prowadzących do otępienia, kompleksowej opieki nie tylko medycznej, ale i pozamedycznej. Zwraca się uwagę również na potrzebę tworzenia sieci domów dziennej, okresowej i stałej opieki.

Mazowsze rozszerza swoją pomoc

Starzejemy się jako społeczeństwo, dotyka nas coraz więcej chorób cywilizacyjnych, jesteśmy przepracowani, w efekcie coraz więcej osób cierpi na różnego typu choroby otępienne, których pochodzenie nie jest do końca znane. Fizycznie są sprawni, ale ich umysł nie nadąża za rzeczywistością.

Raport NIK-u z 2017 ujawnił dość niepokojące informacje na temat braku modelu leczenia i opieki nad osobami z chorobą Alzheimera – rozwiązań organizacyjnych, standardów postępowania diagnostycznego, w tym wczesnej kompleksowej diagnozy. Jako rozwiązanie tego problemu, Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej zarekomendowało stworzenie sieci Dziennych Domów Pobytu (DDP) dla osób z chorobami otępiennymi.

Razem ze specjalistami wypracowano model, bazując na praktykach z Europy Zachodniej. Ideą stworzenia sieci dziennych domów pobytu było udzielenie pomocy i oparcia społecznego dla osób chorujących z powodu zaburzeń pamięci i pozostałych procesów poznawczych. Projekt od początku zakładał również rozwijanie międzypokoleniowego wolontariatu i promowanie idei pomocy osobom chorym i ich opiekunom.

Istniejąca już sieć to placówki: w Radomiu – Dzienny Dom Pobytu „Radosna Przystań” prowadzony przez Stowarzyszenie Na Rzecz Wspierania Rodzin „Nowe Perspektywy”, w Ząbkach, w pow. wołomińskim „Z Alzheimerem na co dzień – Drewnicka Przystań” i „Z Alzheimerem na co dzień – Drewnicki Azyl” – dwie placówki prowadzone przez Fundację ZDROWIE W GŁOWIE; DDP w Serocku (pow. legionowski) prowadzony przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci; Dom Dziennego Pobytu „Jesteśmy razem” w Zalesiu Górnym (pow. piaseczyński) prowadzony przez Fundację „Terapeuci Dla Rodziny”; Dom Dziennego Pobytu „Leśny Zakątek” w Klukówku (gm. Świercze, pow. pułtuski) prowadzony przez Fundację Gwiazdka; DDP w Kuznocinie (pow. sochaczewski) prowadzony przez Fundację Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera; w Siedlcach prowadzony przez Siedleckie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Choroba Alzheimera; w subregionie płockim: Płockie Centrum Alzheimera prowadzone przez Płockie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera; Dzienny Dom Pobytu – „Przystań” w Myśliborzycach (pow. płocki) prowadzony przez Fundację „Mocni Mocą Nadziei”; Aktywny Senior 5G w Sierpcu prowadzony przez VICTORIĘ Mazowiecką Inicjatywę Społeczną i DDP w Ostrołęce prowadzony przez Spółdzielnię socjalną „Validus”.

Placówki, które otrzymały dotacje, środki przeznaczą na działania dziennych domów pobytu na Mazowszu oraz możliwości uzyskania m.in. pomocy psychologicznej, socjalnej, rodzinnej, opiekuńczej itp. dla osób z chorobą Alzheimera i innymi chorobami otępiennymi. W ramach dofinansowania prowadzona będzie rekrutacja uczestników DDP-ów nie tylko z terenów miejskich, ale przede wszystkim gmin wiejskich i miejsko-wiejskich. DDP ma też specjalistyczną ofertę, która pociąga za sobą symboliczne koszty.

Co się sprawdziło

Prowadzony wcześniej pilotaż zakładał coroczną ewaluację działań dziennych domów pobytu. Wynika z nich, że oferowane usługi wpisują się w nowoczesny nurt wsparcia środowiskowego opartego na ścisłej współpracy ze środowiskiem lokalnym. To jeden z przykładów dobrze prowadzonej deinstytucjonalizacji.

Eksperci podkreślają, że bardzo cennym elementem w wypracowanym modelu jest dawanie opiekunom możliwości wytchnienia i uczenie ich, że mają prawo do odpoczynku, do czasu wolnego od opieki lub skorzystania z pomocy dla siebie. To jeden z docenianych elementów i pokazywanych jako model działań przy tworzeniu takich miejsc wsparcia.

Dzienna forma opieki nie tylko pozwala osobie chorej być blisko swojego miejsca zamieszkania, ale też zmniejsza ryzyko stygmatyzacji. Na wyróżnienie zasługują m.in. rola mobilnego asystenta, który nie tylko odciąża opiekunów, ale też pozwala im zaakceptować możliwość korzystania z pomocy osób trzecich. Przyznanie sobie przez nieformalnego opiekuna prawa do odpoczynku, do czasu wolnego od opieki lub skorzystania z pomocy dla siebie jest bardzo ważnym elementem terapeutycznym.

Warta kontynuacji jest również metodyka pracy oparta na obserwacjach domowych. To źródło wiedzy o preferencjach, przyzwyczajeniach, potencjałach użytkowników, na bazie których dobierane są metody oraz szczegółowe formy pracy z użytkownikami. Tylko takie są najskuteczniejsze.

Kolejna ważna inicjatywa to „aktywności otwierające” w DDP-ach, czyli wszelkie prace podejmowane z udziałem lokalnej społeczności (np. teatr międzypokoleniowy), zadania stymulujące wzajemną pomoc podejmowaną przez użytkowników poszczególnych DDP-ów.

Udzielane osobom starszym z chorobami otępiennymi, w tym chorobą Alzheimera, wsparcie wpływa pozytywnie na codzienną aktywność tych osób. W testach i ocenach zauważyć można ogólnie lepsze wyniki.

Od usług pomocowych po aktywizację

W ramach dofinansowania podopieczni będą mogli liczyć m.in. na terapię zajęciową, treningi umiejętności społecznych, treningi umiejętności codziennych, rehabilitację, terapię ruchem – gimnastykę korekcyjno-kompensacyjną dostosowaną do kondycji tych osób, logopedę, dietetyka czy psychologa.

Dzienne domy pobytu zapewnią wsparcie pracownika socjalnego czy mobilnego asystenta, który zapewni pomoc w dowożeniu na zajęcia do DDP-ów oraz pomoc w załatwieniu np. spraw urzędowych, zdrowotnych. To nie tylko wsparcie dla podopiecznego placówki, ale też dla jego opiekunów, którzy w ten sposób mogą liczyć na odciążenia od codziennych obowiązków.

Ważną rolę odgrywać będą aktywizujące zajęcia terapeutyczne, które podtrzymają zainteresowania osób w DDP-ie lub rozwiną już istniejące, pomogą w utrzymaniu relacji społecznych i usprawnianiu pamięci. Mogą to być np. muzykoterapia, zajęcia komputerowe czy terapia poznawcza.

Podopieczni dziennych domów pobytu będą mogli liczyć także na spotkania integracyjne, wykłady, pogadanki, kino, teatr, muzea, wystawy, w tym wystawy własnych prac, spotkania z grupami rówieśniczymi, integrację wielopokoleniową i wycieczki.

Na wsparcie będą mogli liczyć również członkowie rodzin osób dotkniętych chorobą otępienną. Osobom sprawującym faktyczną opiekę nad chorymi będzie zapewnione m.in. poradnictwo psychologiczne, edukacja na temat metod radzenia sobie ze stresem, w tym np. nauka metod relaksacyjnych, opieka wytchnieniowa czy organizacja samopomocowych grup wsparcia.

Dodatkowo każda z organizacji prowadzić będzie elementy kampanii informacyjno-edukacyjnej, która pozwoli rozpowszechnić model funkcjonowania DDP-ów oraz zmniejszyć stygmatyzację osób z chorobą Alzheimera i innymi chorobami otępiennymi.