Przemoc niejedno ma oblicze

Około 90 tys. osób doznaje różnych form przemocy w rodzinie. W feralnym 2020 r. piekło przemocy domowej jeszcze poszerzyło swój zasięg. Problem niestety eskaluje, dlatego tak istotne jest, by o nim głośno mówić.

 – Nienawiść jest stara jak świat. Jest zarzewiem wszelkich złych emocji i działań. Słyszymy język wrogości do ludzi o innych poglądach czy ludzi słabszych. Wszystkie ludobójstwa zaczynały się od słów pogardy i nienawiści. Nasza konferencja „Zdemaskować przemoc” jest poświęcona przemocy, która zawsze ma swoje źródło – tymi słowami konferencję zaczęła Elżbieta Bogucka zastępca dyrektora MCPS ds. społecznych.

Problem przemocy w Polsce niestety nie maleje. Biorąc pod uwagę, że wiele przypadków nigdy nie jest zgłaszanych, możemy uznać, że to minimum 90 tys. Policyjne statystyki podają, że ponad 70 proc. ofiar to kobiety.

W statystykach nie wszystko widać

Pandemia COVID-19 i związany z nią lockdown niestety ten problem pogłębiły. Podczas konferencji prelegenci omawiali zjawisko przemocy i jej różne wymiary.

Prof. Adam Bodnar przedstawił raport z czasów, gdy był Rzecznikiem Praw Obywatelskich, w którym jednoznacznie pokazał, że zarówno w czasie pandemii, jak i poza nią, temat przemocy systemowo jest przemilczany. Wyraźnie podkreślił, że w kwestii pomocy ofiarom przemocy, Polska ma jeszcze wiele do zrobienia.

Osoby starsze bywają bezbronne

Wśród panelistów nie zabrakło głosu osób zajmujących się tematem przeciwdziałania przemocy na co dzień. Elżbieta Ostrowska z Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów w swoim przemówieniu, zaznaczyła, że przemoc nie omija także osób starszych.

– Osoby starsze są predystynowane, by być ofiarami przemocy, bo są słabsze, gorzej poruszają się w przestrzeni publicznej albo są uzależnione ekonomicznie od najbliższych. Ale tak naprawdę niewiele wiemy o skali tego zjawiska, ponieważ seniorzy rzadko się skarżą. Często boją się albo wstydzą lub nie wiedzą, do kogo mogą zwrócić się o pomoc – podkreśliła w swojej wypowiedzi.

Niepełnosprawność – pole do nadużyć

Działaczka społeczna i polityczka, Iwona Hartwich omówiła problem przemocy wobec osób z niepełnosprawnościami.

– Mam wrażenie, że słowo „przemoc” już nie ma takiej siły przebicia. Coraz mniej osób na nie reaguje. My, rodziny osób niepełnosprawnych, borykamy się z ogromnym niedofinansowaniem kosztów leczenia i utrzymania. Niestety, nasze państwo nie widzi potrzeby pomocy osobom z niepełnosprawnościami, co jest zachowaniem przemocowym – powiedziała Iwona Hartwich.

Zamknięcie w domach zbiera żniwo

Mirosława Kątna z Komitetu Ochrony Praw Dziecka poruszyła temat przemocy wobec dzieci.

– Przed nami jeszcze bardzo dużo pracy nad świadomością społeczną. Pokazał to czas pandemii, kiedy dzieci były pozamykane w domach, bardzo często bez pomocy i jakiegokolwiek wsparcia. Można było zobaczyć, jak dolegliwa i bolesna jest przemoc emocjonalna. Skutki tego będziemy leczyć przez długie lata, a nie bardzo mamy jak, ponieważ dostępność do psychologów jest słaba. W małych miejscowościach prawie tej dostępności nie ma, a skala problemów psychicznych czy psychologicznych wśród dzieci jest ogromna – zaznaczyła Mirosława Kątna.

Natomiast prof. Paweł Bronowski z Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie w swoim  wystąpieniu podkreślił, że przemoc nie omija również osób z problemami psychicznymi, ponieważ choroby te nadal są stygmatyzowane przez społeczeństwo.

Wsparcie potrzebne ofiarom i sprawcom

Wykład „Przemoc oczami dziecka” poprowadziła Ewa Odachowska-Rogalska z Akademii Pedagogiki Specjalnej. Psycholożka omówiła wpływ przemocy na rozwój dziecka.

– Konferencja „Zdemaskować przemoc” to szczególna konferencja dla środowiska psychologów, pedagogów, pracowników socjalnych oraz osób, którym bliska jest pomoc ofiarom przemocy, ale też pomocy osobom, które są potencjalnie zaangażowane w przemoc jako sprawcy. Dlatego zachęcamy wszystkich teoretyków i praktyków, żeby się zintegrowali na rzecz zmiany nie tylko systemowej, ale zmiany w mentalności ludzi, którym bliskie jest zjawisko przemocy.

Nowe uprawnienia policji

W panelu „Zdemaskować przemoc” wzięli udział również: posłanka Kamila Gasiuk-Pihowicz, która  przedstawiła kierunek prac sejmowych nad dokumentami dotyczącymi przemocy. O ochronie osób pokrzywdzonych przemocą mówiła Renata Durda, kierowniczka Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”.

– Od listopada 2020 roku funkcjonariusze policji i żandarmerii wojskowej posiadają nowe uprawnienia, dzięki którym mogą nakazać osobom stosującym przemoc w rodzinie opuszczenie mieszkania i wydać zakaz zbliżania się na 14 dni. To bardzo ważne uprawnienie dla policji. Czekaliśmy kilkanaście lat, żeby takie uprawnienia były u nas, ponieważ znamy je z innych krajów i wiemy, że to bardzo skuteczne narzędzie do powstrzymywania sprawców przemocy w rodzinie, zwłaszcza tej przemocy, która może mieć bardzo dramatyczne konsekwencje dla życia i zdrowia osób pokrzywdzonych.  

Maria Kuźmicz omówiła istotną rolę „Niebieskiej Linii” w okresie pandemii. Edyta Belder z Ery Nowych Kobiet opowiadała o tym, jak pomagają kobietom mówić o przemocy, a przede wszystkim wychodzić z traumy.

– Konferencji takich jak ta jest zdecydowanie za mało. Jestem pod wrażeniem ekspertów i wystąpień. A w czasie tylu przemian i kłopotów społecznych takie spotkania są niezbędne. Tutaj jest rzesza ludzi, którzy rzeczywiście starają się pomagać w rozwiązywaniu problemów. My też niczego nie zmienimy, jeśli nie będziemy wspierali ośrodków pomocy społecznej i organizacji pozarządowych – podkreśliła reżyserka Joanna Kos-Krauze, współtwórczyni mocnego filmu „Plac Zbawiciela”.

Używki wzmacniają przemoc

Nie zabrakło również głosu osób związanych z profilaktyką uzależnień. Krzysztof Brzózka, ekspert ds. profilaktyki uzależnień oraz były dyrektor Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (PARPA), podkreślił, że alkohol nie musi być źródłem przemocy, ale na pewno ją wzmacnia. Natomiast Katarzyna Michalska – p.o. dyrektora PARPA, omówiła zjawisko przemocy kobiet wobec mężczyzn, która – jak podkreśliła ekspertka – jest nadal tematem tabu w Polsce. O tle powstania filmu „Od facetów dla facetów” mówiła jego twórczyni Matylda Damięcka.

– Przeczytałam artykuł, w którym Piotr Stankiewicz mówi, w jaki sposób mężczyźni mogliby pomóc kobietom. Wtedy ten tekst dotyczył kobiet, które wychodziły na protesty, ale temat wsparcia kobiet powinien mieć wymiar uniwersalny – dodała artystka.

Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej od wielu lat prowadzi szeroko zakrojone działania związane z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. Obecnie strategicznym dokumentem dla działań różnych organizacji i instytucji jest Wojewódzki Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Województwa Mazowieckiego na lata 2021–2025. Jego celem jest zwiększenie skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz zmniejszenie skali tego zjawiska na terenie województwa mazowieckiego przez m.in. realizację programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie czy podnoszenie świadomości społecznej na temat jej przyczyn i skutków w rodzinie.