Nowa specjalistyczna placówka dla dzieci w pieczy zastępczej

Na zlecenie Samorządu Województwa Mazowieckiego w najbliższym czasie w Kraszewie-Czubakach (gmina Raciąż) nową placówkę RPOT poprowadzi Fundacja Odzyskać Radość. W uroczystym otwarciu obiektu uczestniczyli także radni województwa mazowieckiego: wiceprzewodniczący Komisji Polityki Społecznej i Prorodzinnej Artur Czapliński oraz przewodniczący Komisji Promocji Województwa Mazowieckiego i Współpracy Zagranicznej Konrad Wojnarowski.

– Z pewnością najlepszą formą pieczy zastępczej jest rodzina, w której najmłodsi mogą uczyć się dobrych wzorców relacji z innymi. Jednak nie wszystkie dzieci znajdują takie miejsce. Niektóre z nich są z tak licznymi dysfunkcjami i zaburzeniami, że potrzebują specjalistycznego wsparcia. Z myślą o nich przeznaczyliśmy ponad 4,2 mln zł na uruchomienie na Mazowszu regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej – mówi marszałek województwa mazowieckiego Adam Struzik.

Różne formy pieczy zastępczej

Gdy rodzice nie są w stanie zapewnić dziecku opieki i wychować go, gdy zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej lub gdy ta władza została im ograniczona, stosowane są rozwiązania zastępcze. Pieczę nad takim dzieckiem sprawuje wówczas albo dalsza rodzina, albo zawodowa rodzina zastępcza. Może ono również trafić do instytucji: placówki opiekuńczo-wychowawczej, interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego lub właśnie regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej.

Cel jest jeden: pozwolić dziecku się bezpiecznie rozwijać, przywracając mu godność, poczucie bezpieczeństwa oraz ucząc nawiązywania i podtrzymywania relacji z bliskimi, ale też z rówieśnikami. Z założenia nie ma to być na stałe. W tym czasie prowadzona jest praca z biologiczną rodziną, by dziecko mogło do niej wrócić. Bywa jednak tak, że nie jest to możliwe, a dziecko przygotowywane jest do przysposobienia, czyli adopcji.

Za zorganizowanie miejsca dzieciom w pieczy zastępczej odpowiadają samorządy powiatów – powiatowe centra pomocy rodzinie i koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej. Jednak to samorząd województwa może utworzyć taką instytucjonalną, a jednocześnie specjalistyczną placówkę.

Wszyscy zgodni

Dotychczas na terenie województwa mazowieckiego nie było RPOT-u. Powiaty, w których kompetencji leży zapewnienie pieczy zastępczej, zgłaszały problem m.in. braku znalezienia miejsca, w którym szczególną opiekę znajdą dzieci o specjalnych potrzebach zdrowotnych, edukacyjnych, terapeutycznych i społecznych. Wynika to np. z braku specjalistycznych rodzin zastępczych.

Dlatego samorząd województwa podjął decyzję o utworzeniu takiego miejsca. W tym przypadku niezbędna była również zgoda wojewody mazowieckiego, który po dokonaniu analizy złożonych przez fundację dokumentów oraz przeprowadzeniu oględzin placówki wydał zezwolenie na prowadzenie RPOT-u właśnie w tym miejscu.

Odzyskać radość

– W ubiegłym roku zarówno zarząd województwa, jaki i radni Mazowsza poparli potrzebę stworzenia takiego miejsca. Ponieważ może być ono prowadzone przez organizację pozarządową, ogłosiliśmy otwarty konkurs ofert. W efekcie wygrała propozycja Fundacji Odzyskać Radość, która prowadzi już inne specjalistyczne placówki – wyjaśnia Aleksander Kornatowski, p.o. dyrektora Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej.

Konkurs zakładał zlecenie zadania utworzenia i poprowadzenia RPOT-u na razie do końca 2023 r. Na uruchomienie takiej placówki fundacja otrzymała ok. 850 tys. zł, a w kolejnych latach ma po 1,7 mln zł na prowadzenie tego miejsca. W sumie zarząd województwa przeznaczył na nią ok. 4,25 mln zł.

– Fundacja dziś rozpoczyna nowy projekt, bo znowu powiedzieliśmy „pójdźmy krok dalej dla dzieci”, dla chorych dzieci, żeby uczyły się żyć, funkcjonować, radzić sobie w swoim nie najłatwiejszym życiu. Placówka z założenia ma charakter specjalistyczny i wiemy, że musimy przygotować się na ciężką pracę. Wspierając ZOL dla najmłodszych, znamy widok oczu smutnego dziecka. Dziecka, które się boi. Które cierpi ból. Ten fizyczny i psychiczny. To trudny widok. Widok, do którego nie można się przyzwyczaić. Widok, który sprawia, że od przekroczenia przez dziecko drzwi wiemy, że to nie tylko kolejny mały pacjent, ale to kolejne wielkie wyzwanie i zobowiązanie – mówi Grażyna Chmielińska, prezes Fundacji Odzyskać Radość.

RPOT „Odzyskać Radość” jest miejscem dla dzieci w różnym wieku – do 18. roku życia, wymagających specjalistycznej opieki, których rodzice mają ograniczoną lub odebraną władzę rodzicielską. Dzieci będą kierowane na prośbę powiatów odpowiedzialnych za przygotowanie niezbędnej dokumentacji po decyzji sądu. Placówka może mieć u siebie maksymalnie 30 podopiecznych. Chodzi o to, by dzieci tam mieszkające mogły liczyć na jak najbardziej zindywidualizowaną rehabilitację, terapię i edukację.

Komfortowy budynek sprzyja rehabilitacji

Budynek i otoczenie nie mają barier architektonicznych – obiekt ma cztery piętra, ale na każde z nich można dostać się windą dostosowaną dla osób z niepełnosprawnościami. Dzieci będą mieszkać docelowo w pokojach 4-osobowych (z pełnym węzłem sanitarnym). Pokoje będą wyposażone nie tylko w meble, ale też w sprzęt RTV. W każdym będzie dostęp do internetu. W ośrodku znajduje się również izolatka.

Poza tym w obiekcie są sale psychologa i pedagoga, dwa pokoje do pracy indywidualnej, sale rehabilitacyjna, integracji sensorycznej, doświadczania świata, gimnastyczna i pracownia logopedyczna. Jest również jadalnia pełniąca jednocześnie funkcję sali konferencyjno-szkoleniowej na ok. 20 osób, z miejscem do przygotowywania posiłków, lodówką i szafkami kuchennymi oraz miejscem do nauki (wyposażona w tablice interaktywną). Po środku budynku znajduje się patio z kładką edukacyjną.

Na zewnątrz dzieci będą mogły korzystać m.in. z placu zabaw, ścieżki sensoryczno-terapeutycznej i siłowni plenerowej. Dzieci będą również pływać w basenie rekreacyjnym znajdującym się w położonym obok budynku rehabilitacji.

W kontakcie z rodziną

– Naszym zadaniem jest nie tylko zapewnienie dzieciom całodobowej, specjalistycznej opieki, ale też uwzględnianie ich podmiotowości. Mają się u nas bezpiecznie rozwijać. Do tego z jednej strony potrzebne są fachowe zajęcia, terapia, a z drugiej  – podtrzymywanie relacji z rodzicami, rodzeństwem i innymi bliskimi im osobami, o ile nie ma wyraźnego sprzeciwu sądu w tym zakresie. To dla obu stron może oznaczać uczenie się od nowa nawiązywania więzi. Ale jest niezwykle ważne w tym, co nazywamy pieczą zastępczą – mówi Agnieszka Kujawa, dyrektorka RPOT-u.

Fundacja opiekuje się pacjentami Centrum Medycznego Grupa Zdrowie, które w jednym kompleksie prowadzi jedyny w województwie zakład opiekuńczo-leczniczy dla dzieci i młodzieży oraz zakład opiekuńczo-leczniczy dla dorosłych, hospicjum i oddziały rehabilitacji.

Fundacja prowadzi również szkołę specjalną, żłobek, przedszkole integracyjne i dom pomocy społecznej dla osób przewlekle psychicznie chorych. Na co dzień współpracuje z powiatowymi centrami pomocy rodzinie, ośrodkami pomocy społecznej, sądami rodzinnymi, policją, ośrodkami adopcyjnymi, szkołami, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i właściwymi poradniami specjalistycznymi.

Piecza zastępcza na Mazowszu

Na Mazowszu w 2020 r. w rodzinach zastępczych i rodzinnych domach dziecka przebywało 5 904 dzieci. W stosunku do 2016 r. zmalała liczba rodzin zastępczych spokrewnionych z dzieckiem (o 8,3 proc.) i rodzin zastępczych niezawodowych (o 4 proc.). W tym czasie wzrosła liczba rodzin zastępczych zawodowych (o 12,3 proc.) i rodzinnych domów dziecka (o 21 placówek).

Systematycznie spada również liczba dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych (o 10,4 proc. w stosunku do 2016 r.) – w 2020 r. na Mazowszu wyniosła 1 621 dzieci.

W całym kraju w 2020 r. funkcjonowało dziesięć RPOT-ów. Teraz doszedł kolejny – w województwie mazowieckim. Obecnie na Mazowszu działa więc 139 placówek opiekuńczo-wychowawczych, jeden interwencyjny ośrodek preadopcyjny i od niedawna – regionalna placówka opiekuńczo-terapeutyczna