Zgromadzenie Ogólne Związku Województw RP przeciwko centralizacji

We wspólnym stanowisku Zgromadzenia Ogólnego Związku Województw RP wyrażono sprzeciw wobec koncepcji centralizacji struktury przyszłego budżetu UE i odejścia od zarządzania programami polityki spójności na poziomie regionalnym. W dokumencie pokreślono, że polityka spójności powinna silniej pełnić swoją traktatową rolę. 

Stanowisko w sprawie Polityki Spójności po 2027 r. zostało podjęte jednomyślnie 28 listopada 2024 r. w Szczecinie podczas obrad plenarnych Zgromadzenia Ogólnego Związku Województw RP. Opinia, wypracowana w ramach Zespołu Eksperckiego ds. Europejskiej i Krajowej Polityki Strukturalnej nawiązuje do wcześniejszych dokumentów (z czerwca 2023 r., września 2024 r. i października 2024 r.), ale też uzupełnia je o nowe kwestie m.in. związane z sytuacją obszarów przygranicznych.

Autorzy stanowiska podkreślają, że od 20 lat polityka spójności jest w Polsce silnym impulsem do pozytywnych zmian społeczno-gospodarczych i instytucjonalnych, a także istotnym źródłem finansowania rozwoju. 

Przyjęty dokument zawiera 35 postulatów skupionych wokół pięciu głównych tez:

• Polityka Spójności UE powinna silniej niż dotychczas pełnić swą traktatową rolę. 
• Polityka Spójności UE powinna być skierowana bezpośrednio do regionów.
• Polityka Spójności UE powinna być wyraźnie ukierunkowana tematycznie.
• Mechanizmy realizacji Polityki Spójności UE wymagają nowego podejścia.
• Polityka Spójności UE powinna wyraźnie wzmocnić instrumenty terytorialne.

Wśród kluczowych obszarów interwencji polityki spójności wymienia się takie obszary tematyczne jak: powstrzymanie negatywnych zmian klimatycznych, przeciwdziałanie wszelkim formom wykluczenia, wsparcie społeczeństwa obywatelskiego czy konieczność dalszej transformacji gospodarczej. Samorządowcy jednocześnie podkreślają, że mechanizmy realizacji polityki spójności wymagają nowego podejścia poprzez wzmocnienie instrumentów terytorialnych.

Skonsolidowane stanowisko polskich regionów jest w dużej mierze zbieżne z przyjętym 21 listopada 2024 r. przez Komitet Regionów pakietem opinii, w ramach których zaproponowano kierunki przyszłej reformy unijnej polityki spójności. Wyrażono też sprzeciw wobec wszelkich działań zmierzających do jej centralizacji i poszerzania kompetencji władz UE oraz rządów państw członkowskich w tym obszarze. To ważny głos przed zbliżającą się polską prezydencją.