Na Mazowszu od 2017 roku obowiązuje już uchwała antysmogowa, która zakazuje m.in. spalania niskiej jakości paliw, takich jak węgiel brunatny, muły czy wilgotna biomasa. Nowe kotły muszą ponadto spełniać wymagania tzw. ekoprojektu – dyrektywy unijnej, która określa normy emisji zanieczyszczeń przez urządzenia grzewcze.

Jak jednak wskazuje Marcin Podgórski, dyrektor departamentu gospodarki odpadami, emisji i pozwoleń zintegrowanych urzędu marszałkowskiego, sama Warszawa i okolice potrzebują ambitniejszych zmian ze względu na znaczne przekroczenia norm jakości powietrza, jak i dużą koncentrację ludności.

– Proponowana aktualizacja uchwały jest zgodna z Europejskim Zielonym Ładem i polityką energetyczną kraju. Termin wprowadzenia nowych regulacji uwzględnia także nową perspektywę środków unijnych, która może być dla samorządów zastrzykiem gotówki na działania wspierające mieszkańców w wymianie pieców – dodaje.

Konsultowany projekt przewiduje nowe regulacje dla Warszawy i powiatów podwarszawskich. Według niego od 2024 roku w Warszawie nie zainstalujemy już kotłów na węgiel, a od 2030 r. także na inne paliwa stałe, np. drewno czy pellet. Odejście od węgla i paliw stałych w 2030 r. czeka także sąsiednie powiaty. Planowane są jednak pewne wyłączenia spod zakazów. Mają one objąć mieszkańców, którzy zainstalowali urządzenia grzewcze zgodne z ekoprojektem po wprowadzeniu uchwały antysmogowej w 2017 roku.

Dlaczego zmiany są konieczne?

Szacuje się, że na Mazowszu z powodu smogu umiera przedwcześnie ok. 6 tys. osób w ciągu roku. Problem pogłębia się w okresie jesienno-zimowym i jest szczególnie dotkliwy na obszarach o większym zagęszczeniu domów i mieszkań. To głównie skutek niskiej emisji, czyli zanieczyszczeń powstających przez palenie w piecach i kominkach. Choroby układu oddechowego i krążenia, przedwczesne zgony, zwiększona zachorowalność na nowotwory czy nawet na COVID-19 – to jedne ze skutków oddychania zanieczyszczonym powietrzem.

Zdecydowane ograniczenie niskiej emisji przełoży się wymiernie na jakość i długość życia mieszkańców. Jak wynika z analiz, które przeprowadziło dla urzędu marszałkowskiego Europejskie Centrum Czystego Powietrza, odejście od paliw stałych na terenie Warszawy i podwarszawskich powiatów pozwoli uniknąć ponad 1,2 tys. zgonów rocznie oraz ponad 900 hospitalizacji.

W samej Warszawie jest szansa na 730 zgonów rocznie mniej. Warunkiem koniecznym jest jednak rezygnacja z paliw stałych. Sama zmiana pieców na urządzenia zgodne z unijnymi normami (tzw. ekoprojekt) spowoduje spadek o niewiele ponad 500 zgonów rocznie.

Większość mieszkańców za rezygnacją z węgla

Jak wynika z badania przeprowadzonego przez ARC Rynek i Opinia dla urzędu marszałkowskiego, ok. dwie trzecie mieszkańców Warszawy i podwarszawskich powiatów wyraża pełne lub częściowe poparcie dla zakazu. W stolicy ok. 69 proc. mieszkańców uważa, że należy odejść od palenia węglem. Za tym, by zakaz objął także drewno, jest 41 proc. respondentów.

Gotowość odejścia stolicy od węgla prezydent Rafał Trzaskowski wyraził już w lutym 2020 r. podczas Kongresu Czystego Powietrza. Władze województwa oraz Warszawy zadeklarowały wówczas współpracę na rzecz poprawy jakości powietrza w mieście.

Alarmy smogowe apelują o zdecydowane działania

Zdaniem Polskiego Alarmu Smogowego do rozwiązania problemu smogu w Warszawie i okolicach konieczne są jeszcze bardziej zdecydowane rozwiązania.

– To jakim powietrzem zmuszeni są oddychać mieszkańcy Warszawy i powiatów okalających, jest wstydem dla całego kraju – powiedziała podczas konferencji w Legionowie Paulina Mroczkowska z Legionowskiego Alarmu Smogowego. – Z tytułu zanieczyszczeń powietrza w sezonie grzewczym ponosimy ogromne straty zdrowotne oraz finansowe, cierpi także nasz komfort życia. Pora to zmienić. Nie ma na co czekać i nie ma co odsuwać w czasie terminów zakazów zawartych w uchwale antysmogowej. Chcemy wzmocnienia uchwały, a nie jej osłabienia.

Polski Alarm Smogowy postuluje wprowadzenie zakazu dla montażu nowych kotłów węglowych już od 1 stycznia 2022 roku oraz zakazu spalania węgla na terenie m. st. Warszawy od 1 stycznia 2024. Zdaniem PAS analogiczne przepisy powinny dotyczyć biomasy.

– Na terenie powiatów okalających zamiast całkowitego zakazu znacznie odsuniętego w czasie, sugerujemy szybkie zaostrzenie wymagań dla nowych urządzeń, które pozwoli na ograniczenie spalania biomasy. Wskazujemy także na możliwość lokalnych zaostrzeń, na życzenie samorządów – dodaje Mroczkowska.

Jak wziąć udział w konsultacjach?

Konsultacje projektu nowej uchwały antysmogowej trwają do 16 sierpnia 2021 r. Uwagi można składać za pomocą formularza elektronicznego dostępnego na stronach urzędu marszałkowskiego (formularz będzie aktywny tylko w terminie trwania konsultacji), pisemnie na adres Departamentu Gospodarki Odpadami, Emisji i Pozwoleń Zintegrowanych UMWM (ul. Kłopotowskiego 5, 03-718 Warszawa) oraz ustnie do protokołu po wcześniejszym umówieniu wizyty. Szczegóły i formularz można znaleźć na stronach www.mazovia.pl oraz www.powietrze.mazovia.pl.

Marta Milewska
Rzecznik Prasowy
Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego,
tel. 22 59 07 602, kom. 510 591 974,
e-mail: rzecznik@mazovia.pl