Ideę rady, a także zagadnienia związane z równością kobiet i mężczyzn podczas dzisiejszej konferencji prasowej omówili marszałek Adam Struzik, Iwona Sierocka – wicestarosta płocki, Karolina Koper – dyrektorka Wydziału Gospodarczego i Promocji w Starostwie Powiatowym w Płocku, i Małgorzata Bombalicka – dyrektorka Powiatowego Urzędu Pracy w Płocku. Podczas konferencji marszałek Adam Struzik podsumował też kończącą się w tym roku kadencję.

Na Mazowszu mieszka ponad 2,8 mln kobiet, co stanowi 52,2 proc. wszystkich mieszkańców naszego regionu! Najwięcej jest pań w wieku 35-39 lat, a średni wiek Mazowszanek to 42,9 lat. Kobiety dominują nad mężczyznami nie tylko liczebnie. Panie są też lepiej wykształcone – 35,6 proc. z nich ukończyło studia wyższe. Jak te statystyki przekładają się na działalność pań w samorządach?

Coraz więcej kobiet w sejmiku Mazowsza

W obecnej kadencji Sejmiku Województwa Mazowieckiego na 51 mandatów 19 sprawują kobiety. Ponadto dwie radne, Elżbieta Lanc i Janina Ewa Orzełowska, wchodzą w skład pięcioosobowego zarządu województwa mazowieckiego.

– Nie byłoby sukcesu Mazowsza, gdyby nie przedsiębiorcze, silne i wrażliwe na problemy społeczne kobiety. Panie realizują się w różnych dziedzinach życia i pokazują, że praca w samorządach jest dla nich źródłem dużej satysfakcji. Na 25-lecie województwa mazowieckiego życzymy sobie jeszcze więcej kobiet w samorządzie. Mazowsze ich potrzebuje! – podkreśla marszałek Adam Struzik.

W pierwszej kadencji sejmiku (1998–2002) paniom przypadło zaledwie 12 z 80 mandatów. W kolejnych latach, kiedy sejmik liczył 51 radnych, ta liczba sukcesywnie rosła: w drugiej kadencji pań było 14, a w obecnej szóstej kadencji w sejmiku zasiada 19 kobiet.

Mazowiecka Rada ds. Równości

Jak wynika z badania IBRIS przeprowadzonego dla Stowarzyszenia Kobiety w Centrum, co czwarta Polka uważa, że włodarze polskich gmin i miast nie uwzględniają potrzeb kobiet w zarządzaniu samorządem[1]. Dlatego Dorota Zmarzlak, wójt gminy Izabelin i członkini Zarządu Związku Gmin Wiejskich, zainicjowała powstanie pierwszej w Polsce Mazowieckiej Rady ds. Równości. Jej zadaniem mogłyby być nie tylko diagnoza sytuacji kobiet w województwie mazowieckim, analiza polityki pod kątem praw kobiet i kluczowych dla nich kwestii, edukacja mieszkańców na temat równości płci, ale także zwiększenie ich reprezentacji w gremiach decyzyjnych w województwie mazowieckim i podejmowanie działań, kampanii edukacyjnych, akcji i inicjatyw wzmacniających pewność siebie i poczucie własnej wartości wśród kobiet i dziewcząt.

– Mamy coraz więcej kobiet w samorządach, i to bardzo dobry znak, ale wciąż jest nas zbyt mało, zwłaszcza na najbardziej odpowiedzialnych stanowiskach. A żeby wspólnoty lokalne i wspólnota państwowa odpowiadały na potrzeby wszystkich, w zarządzaniu potrzebne jest spojrzenie i męskie, i żeńskie. Tylko pracując razem, stworzymy świat odpowiadający na współczesne wyzwania i gotowy na nadchodzące kryzysy. My kobiety ze względu na to, jak nas wychowywano, nierzadko nie mamy odwagi sięgnąć po najbardziej odpowiedzialne stanowiska. Dziś, kiedy w naszym województwie powstaje pierwsza w Polsce Rada ds. Równości, chcę im powiedzieć – to wy decydujecie o tym, jaka będzie samorządowa Polska, jakie będzie lokalne społeczeństwo, musicie tylko głośno to powiedzieć.

Gmina Izabelin charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem feminizacji. W 15-osobowej Radzie Gminy Izabelin większość stanowią kobiety. To także panie pełnią funkcje wójta, sekretarza i skarbnika gminy, a na siedem sołectw na terenie gminy jest aż pięć sołtysek. W gminie działa także Izabelińska Rada Kobiet.

Mazowsze na 8. miejscu

W samorządzie województwa mazowieckiego udział pań zarówno w organach przedstawicielskich, jak i wykonawczych jest na poziomie zaledwie 18,4 proc. Ten wskaźnik daje nam 8. miejsce w rankingu ogólnopolskim. Najbardziej sfeminizowanym mazowieckim powiatem jest powiat łosicki, który w zestawieniu zajął 2. miejsce ze wskaźnikiem feminizacji 64 proc.! Poziom feminizacji wskazuje na liczbę stanowisk lokalnych zajmowanych przez kobiety. W zestawieniu znalazł się również powiat płoński, który zajął 6. lokatę. Wskaźnik feminizacji wynosi tam 56,8 proc. Natomiast najwyższym wskaźnikiem feminizacji w gronie miast mogą pochwalić się Ząbki (14. miejsce – 76,2 proc.), Wołomin i Kobyłka (ex aequo 15. miejsce – 73,8 proc.).

Na przestrzeni lat liczba kobiet w samorządach lokalnych rosła. W 2010 r. zaledwie 26 kobiet pełniło funkcję wójta, burmistrza i prezydenta. Od tamtej pory tendencja jest wzrostowa i pań piastujących te stanowiska przybywa. W 2011 r. było ich 27, natomiast od 2014 r. ich liczba nie spada poniżej 30, a w 2020 r. w fotelach wójtów, burmistrzów i prezydentów zasiadało już 40 pań. Ta tendencja utrzymuje się do dziś (najnowsze statystyki GUS-u dotyczą 2022 r. – wtedy pań w samorządach lokalnych wciąż było 40)[2].

Wicestarosta płocki Iwona Sierocka uważa, że kobiet w samorządzie wciąż jest za mało. – Oczywiście, w ciągu ostatnich 25 lat sytuacja się poprawiła i przybyło kobiet zajmujących różne stanowiska w samorządzie, ale nadal więcej jest panów. Zresztą jestem tego najlepszym przykładem. Od dwóch kadencji pełnię funkcję wicestarosty i jestem jedyną kobietą w pięcioosobowym zarządzie powiatu płockiego. A szkoda, bo kobiety są bardziej empatyczne i wrażliwe na problemy społeczne.  

Podobnego zdania jest Karolina Koper, dyrektorka Wydziału Gospodarczego i Promocji w Starostwie Powiatowym w Płocku. – Coraz więcej kobiet zajmuje wysokie stanowiska, udziela się społecznie i politycznie. Nie po to przeszło 100 lat temu nasze babcie i prababcie walczyły o prawa kobiet, żebyśmy dzisiaj z nich nie korzystały. W pewnych obszarach życia nadal jesteśmy jednak marginalizowane. Niestety, wciąż niewiele jest kobiet na stanowiskach wójta czy burmistrza. A przecież jesteśmy pracowite, zadaniowe i bardziej zorganizowane – wykorzystujmy to!

Co drugi sołtys to sołtyska!

Statystyki pokazują, że najwięcej kobiet sprawuje wysokie stanowiska na terenach wiejskich. W rankingu najbardziej sfeminizowanych gmin wiejskich prym wiodą dwie gminy z Mazowsza: Garbatka-Letnisko i Michałowice, które zostały sklasyfikowane ex aequo na 3. miejscu ze wskaźnikiem feminizacji na poziomie 83,3 proc. Oznacza to, że panie dominują tam zarówno w organach przedstawicielskich, np. radach gmin, jak i wykonawczych, czyli na stanowiskach wójtów. Co ciekawe, na 7297 sołtysów aż 3309 to kobiety. To oznacza, że niemal co drugi sołtys to sołtyska!

Aktywność kobiet na Mazowszu

W kwestii przedsiębiorczości przewaga jest po stronie mężczyzn. Spośród 2,6 mln osób pracujących 1,2 mln to kobiety, co stanowi 47,2 proc. ogółu. 160 tys. kobiet jest pracodawczyniami lub pracuje na własny rachunek – to 32,4 proc. ogólnej liczby. Z czego pracodawczyniami jest 29 tys. kobiet i stanowią one 32,6 proc. ogółu pracodawców.

Małgorzata Bombalicka, dyrektorka Powiatowego Urzędu Pracy w Płocku, zaznacza, że zmienił się sposób postrzegania roli kobiety w życiu społecznym i politycznym. – Obserwujemy systematyczny wzrost liczby kobiet pełniących funkcje na różnych szczeblach samorządu terytorialnego. Kobiety zasiadają w radach i zarządach województw, powiatów i gmin, są starostami i wicestarostami, skutecznie zarządzają jednostkami organizacyjnymi samorządów. Minione lata są dowodem na to, jak ważna jest rola kobiet w samorządzie i jak bardzo są one w nim potrzebne. Margaret Thatcher powiedziała: „W polityce, jeśli chcecie słów, zwróćcie się do mężczyzny, jeśli chcecie czynów – zwróćcie się do kobiety”. To słowa, które znajdują potwierdzenie w zmieniającej się rzeczywistości.

Mazowsze dba o rozwój kobiet

Samorząd województwa mazowieckiego podejmuje wiele działań, których celem jest ułatwianie kobietom aktywności, ale również dbanie o nie. Na Mazowszu prężnie działają organizacje zrzeszające mieszkanki miast i obszarów wiejskich. Są to zarówno koła gospodyń wiejskich, organizacje pozarządowe, jak i lokalne grupy. Pielęgnują one regionalne tradycje i kulturę, aktywizują mieszkańców, edukują i rozwijają potencjał swoich miejscowości.

Z myślą o kobietach samorząd realizuje program „Mazowsze dla kół gospodyń wiejskich”. Do przedstawicielek społeczności wiejskiej jest adresowany konkurs „Najaktywniejsza Liderka Wiejska w województwie mazowieckim”, a w konkursie Mazowiecka Lady D. są nagradzane kobiety z niepełnosprawnościami i działające na rzecz osób z niepełnosprawnościami, których postawa może być wzorem do naśladowania.

Aby umożliwić kobietom powrót do pracy, samorząd województwa dofinansowuje budowę i remonty przedszkoli i żłobków. To niejedyna forma wsparcia ze strony władz regionu. Radni województwa systematycznie przekazują środki z budżetu na modernizacje oddziałów ginekologiczno-położniczych w swoich placówkach, aby zapewnić kobietom przyjazne i komfortowe warunki w szpitalach.

W trosce o zdrowie pań powstał autorski program wsparcia „Mazowsze dla zdrowia kobiety”. Samorząd województwa mazowieckiego wspiera w ten sposób ochronę zdrowia i profilaktykę chorób najczęściej występujących u kobiet, a także promocję zdrowia i edukację zdrowotną. W tym roku program został rozszerzony o profilaktykę zdrowia mężczyzn i zmienił nazwę na „Mazowsze dla zdrowia”. Mieszkanki regionu mogą również liczyć na pomoc w ramach programu wykrywania raka piersi na wczesnym etapie czy leczenia niepłodności z wykorzystaniem metody in vitro.

[1] Źródło: https://kobietywcentrum.org.pl/wp-content/uploads/2022/04/IBRiS_Czy-miasto-jest-kobieta.pdf

[2] Źródło: Bank Danych Lokalnych: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start

Marta Milewska
Rzecznik Prasowy
Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego,
tel. 22 59 07 602, kom. 510 591 974,
e-mail: rzecznik@mazovia.pl